Gończyce

Gończyce zostały założone w I poł. XV w. wśród dawnej Puszczy Bielicy przez bp. Stanisława Ciołka, który w 1429 r. ustanowił we wsi sołectwo. Pierwszymi udokumentowanymi właścicielami Gończyc byli: Mikołaj i Barbara Komierzewscy. W 1698r. zbudowano pierwszy kościół, a około 1850r. powstała szkoła powszechna. W 1934r. zbudowano budynek szkolny. Podczas I wojny światowej wieś nie ucierpiała. W czasie trwania II wojny światowej było już zupełnie inaczej. Już 1 września 1939r. po południu nadleciały pierwsze samoloty niemieckie i zrzuciły bomby na pola Kownacicy. 8 września zbombardowano Mazurki – co pociągnęło za sobą ofiary ludzkie. W dniach 12 – 14 września toczyły się walki wojsk polskich z niemieckimi, w wyniku których śmierć poniosło wielu żołnierzy polskich. Ich mogiły znajdują się na miejscowym cmentarzu. Podczas trwania działań wojennych na terenie Gończyc nauczyciele prowadzili tajne nauczanie, a niektórzy mieszkańcy angażowali się czynnie w działania ruchu oporu. Na cmentarzu znajduje się grób rodziny Grulów, bojowników o wolność Ojczyzny, którzy zginęli z rąk okupanta. Ok. 1850 r. ówczesny właściciel dóbr Gończyce Tomasz Grabowski wzniósł przy szosie murowane budynki z urzędem pocztowym, mieszkaniami urzędników, oberżą, stajnią dla koni, kuźnią i sklepem. Po poprowadzeniu nadwiślańskiej linii kolejowej, przesyłki zaczęto przewozić pociągami, więc urząd pocztowy w Gończycach został skasowany. W pustych pomieszczeniach ulokowano sąd pokoju i  kółko rolnicze Po przeniesieniu sądu pokoju do Maciejowic w budynku założono fabrykę sukna. W 1935 r. całość zakupił Józef Gołaszewski. Rozebrał część dawnej poczty i zbudował młyn motorowy. Zainstalował w nim dynamo produkujące prąd elektryczny do oświetlania miejscowości. Po wiatraku pracującym niegdyś w Gończycach nie ma śladu. Natomiast rozpoznawalne są pozostałości po młynach wodnych usytuowanych niegdyś na rzece Promnik. Po jednym z nich zachowały się ślady grobli i zarysy stawu. Według lokalnej tradycji młyn nie istnieje od ponad stu lat. W miejscu tym rzeka wypłukuje resztki żużli żelazistych, które świadczą o istnieniu tu także kuźnicy wodnej. Zlokalizowana obok dawna łąka plebańska nosi lokalną nazwę Na Rudzie. Drugi młyn wodny, drewniany o konstrukcji zrębowej, wzniesiono w poł. XIX w. 1,5 km na południowy zachód od wyżej opisanego, na tej samej rzece. Usytuowany był nad stawem, u podnóża wzniesienia z dworem. W czasie II wojny światowej młyn został zdewastowany, a w 1947 r. rozebrany. Pozostały po nim grobla i upust betonowy. Poza zespołem dworsko-parkowym, dawnymi obiektami pocztowymi i przemysłowymi wart zwiedzenia jest kompleks świątynno-cmentarny. Pierwszy drewniany kościół pw. Trójcy Świętej wzniesiono w latach 1698–1704 kosztem dziedziczki Anny z Walewiczów (z Wałowic) Sułowskiej,  jako filialny świątyni w Samogoszczy. Parafia istnieje tu od 1764 r. Kościół został wzniesiony przez starostę trzebieszowskiego Kazimierza Grabowskiego, a następnie był restaurowany w latach 1864 i 1871 i powiększany w 1893 i 1934 r. Jest orientowany, oszalowany, na rzucie prostokąta, z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Dach ma dwuspadowy i wieżyczkę sygnaturki pokryte blachą. Na północ od starego kościoła zachowała się drewniana plebania z gankiem. Obecnie kościół drewniany, jest nieużytkowany po zbudowaniu okazalszej murowanej świątyni.